Budynki posadowione płytko na ilastym podłożu ulegają różnym przemieszczeniom w poszczególnych swych częściach, mówiąc z dużym uproszczeniem, na skutek skurczu i pęcznienia iłu (87). Warstwy gruntu w suchej i gorącej porze roku, zwłaszcza gdy ulegają nasłonecznieniu, wysychają na skutek odparowania wody do głębokości 2,0 m, a nawet głębiej. Przy wysychaniu gruntu rozwija się zjawisko skurczu, z kolei przy nawadnianiu grunt pęcznieje. Fundamenty założone w strefie działania tych procesów ulegają odkształceniu, co z kolei pociąga za sobą uszkodzenie górnych części budynku.
Podobnie zachowują się grunty lessowe, z tym że w przypadku wzrostu zawilgocenia spowodowanego czynnikami atmosferycznymi albo np. lokalną nieszczelnością sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej struktura gruntu ulega przemianie, następuje szybka utrata wytrzymałości i w dalszych następstwach powstaje osiadanie zapadowe (osiadanie dodatkowe) powodujące uszkodzenia budynków (07>.
Opracowanie koncepcji zabezpieczenia budynków uszkodzonych wskutek ruchów podłoża wywołanych opisanymi zjawiskami musi być z zasady poprzedzone wnikliwymi badaniami samego gruntu, głębokości zalegania warstw i sposobu posadowiania. Konieczne przy tym jest przeprowadzenie obserwacji zachowania się warstw nośnych gruntu pod obciążeniem, a zwłaszcza jego odkształceń i zachowania się samego budynku. W związku z tym niezbędne staje się przeprowadzenie systematycznych pomiarów geodezyjnych.