Ochrona i konserwacja zabytków architektury stanowią jedną z dyscyplin nauki, którą przyswaja sobie student architektury w czasie rozległych i trudnych studiów politechnicznych. Pomimo niewielkiej liczby godzin programowych znaczenie tego przedmiotu w kształtowaniu profilu architekta jest doniosłe. Dyscyplina ta uczy szacunku dla twórczej i bogatej spuścizny naszych przodków oraz wskazuje środki działania dla ochrony i egzystencji dzieł dawnej sztuki budowlanej. We współczesnym świecie problematyka ta jest szczególnie ważna. Jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju nowej techniki i spychania dawnych technologii budowlanych w sferę zapomnienia. Zjawisko to obserwujemy nie tylko na terenie Polski, ale i w innych krajach europejskich. Występuje ono ze szczególną siłą po drugiej wojnie światowej.
Polska jest krajem, który na przestrzeni swoich dziejów był wielokrotnie pustoszony i niszczony. Szczególnie wielkie zniszczenia i straty w stanie pomników i zabytków kultury spowodowały ostatnie działania wojenne. W samej stolicy kraju — Warszawie, ponad 85°/o spuścizny zabytkowej zostało obrócone w ruiny, gruzy i zgliszcza, reszta zaś bardziej lub mniej uszkodzona.
W okresach przeszłych nie tylko wojny przyczyniały się do niszczenia dóbr kultury. Dużo zabytków architektury uległo zagładzie wskutek braku środków na planową konserwację lub z powodu opuszczenia i dewastacji. W ten sposób dorobek architektoniczny skurczył się niepomiernie.
W 1945 r., bezpośrednio po wyzwoleniu, jednym z naczelnych zadań postawionych przez Państwo Ludowe przy odbudowie kraju było ratowanie i zabezpieczenie tych zabytków architektury, które przetrwały kataklizmy dziejowe i odbudowa tych, których znaczenie dla historii i kultury narodowej było szczególnie istotne. Obecnie wiele zabytków i historycznych zespołów przywrócono do dawnej świetności kosztem ogromnych nakładów pieniężnych i wysiłków społecznych. Znane są powszechnie i szeroko uznawane na arenie międzynarodowej efekty konserwatorskie osiągnięte w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Toruniu i w innych regionach kraju. Wiele jednak zabytków trzeba jeszcze ratować, a również te, które już poddano konserwacji, z różnych przyczyn ulegają szybko postępującej destrukcji. Stąd substancja zabytkowa wymaga stałej troskliwej opieki, zabezpieczeń i skutecznej konserwacji.
Zawód architekta szczególnie predestynuje do działalności konserwatorskiej. Jemu najczęściej przypada zadanie przygotowania dokumentacji technicznej i realizacja robót konserwatorskich, a często z racji swoich kwalifikacji musi decydować o losie zabytku. Dlatego też konieczne staje się nie tylko opanowanie pewnego zasobu wiedzy programowej, ale także i stałe jej pogłębianie, jeśli zamierza się poświęcić tej dyscyplinie. Konserwacja zabytków architektury jest bardzo specyficzną dziedziną wiedzy, integrującą problematykę historyczną, artystyczną i techniczną. W niniejszej książce starałem się przedstawić, na tle ogólnie przyjętych zasad postępowania, polskie osiągnięcia w tej dziedzinie.