W wielu przypadkach przyczyną destrukcyjnych zmian zabytków architektury mogą być drgania i wstrząsy.
Najczęściej będą to drgania wywołane ruchem podłoża spowodowanym wstrząsami zewnętrznymi.
Znane są również przypadki uszkodzeń budynków wskutek zainstalowania w ich wnętrzach maszyn i urządzeń wywołujących ciągłe lub okresowe wstrząsy i drgania.
W każdym przypadku problem zabezpieczenia zabytku będzie sprowadzać się do zapewnienia dynamicznej stateczności obiektu na podstawie rozpoznania źródeł wstrząsów.
W celu ustalenia sposobu zabezpieczenia zabytku przed wpływem drgań i wstrząsów muszą być przeprowadzone szczegółowe badania i studia, przede wszystkim odnośnie do charakteru i intensywności dynamicznych oddziaływań na budowlę oraz charakterystyki dynamicznej samej budowli. Sposób zaś zabezpieczenia będzie zależeć od stanu zachowania konstrukcji i od stopnia szkodliwości skutków drgań.
W budowlach murowanych pierwszymi objawami szkodliwych skutków wpływu drgań i wstrząsów jest pojawienie się rys i spękań. Rozmiary tych uszkodzeń są oczywiście zależne od wielkości i rodzaju sił wywołanych wpływem wstrząsów, stanu technicznego budynku, jego ukształtowania przestrzennego, rodzaju konstrukcji, właściwości sprężystych i wytrzymałościowych materiałów, sposobu i wielkości obciążeń statycznych, a także rodzaju podłoża.
Budynki niskie i zwarte, o małych wymiarach są mniej wrażliwe na wstrząsy niż budynki wysokie i smukłe lub budynki o dużych założeniach przestrzennych. Należy przy tym zauważyć, że przy tych samych warunkach i parametrach wpływ drgań na wyższe partie budynku jest większy niż na przyziemne. Z praktyki również wiemy, że budynki murowane z kamienia na słabej zaprawie wapiennej źle znoszą wstrząsy, natomiast budynki murowane z cegły na dobrej zaprawie, zwłaszcza silnie stężone układem ścian, stropów i sklepień, mniej są wrażliwe na wstrząsy.
W praktyce szkodliwość wstrząsów na budowle może być odniesiona do skali siły wstrząsów wywołanych trzęsieniem ziemi. Jest kilka metod ujęcia obliczeniowego wpływu drgań i wstrząsów. Można z nimi zapoznać się w dziełach specjalistycznych. Należy tu jednak zaznaczyć, że dziedzina dynamiki budowli jest wysoce specyficzna, w odniesieniu zaś do budynków murowanych zabytkowych staje się szczególnie skomplikowana, zwłaszcza w zakresie ustalenia charakterystyki dynamicznej budynku i wyznaczenia działających na niego sił dynamicznych. W tym przypadku konieczna jest znajomość nie tylko podstaw teoretycznych ujęcia zagadnienia, lecz także i praktycznych zasad postępowania, w czym pomóc mogą tylko specjaliści z danej dziedziny wiedzy.
Biorąc ogólnie, można jednak zaznaczyć, że najgroźniejsze dla budynku jest działanie sil ścinających, one też powodują głównie uszkodzenia.
Budynki murowane o normalnych właściwościach sprężystych i wytrzymałościowych materiałów, nie uszkodzone z innych powodów, zaczynają się zwykle rysować przy wstrząsach określonych jako silnie odczuwalne. Najczęściej rysy biorą początek w punktach koncentracji sił i w narożach budynków. Przy powtarzających się wstrząsach i wzroście ich mocy następuje rozwieranie się rys w przekrojach osłabionych, pękanie murów nośnych, sklepień i stropów, odpadanie tynków, rozdzielanie i lokalne przemieszczanie elementów, odpadanie gzymsów, wywracanie wieżyczek i inne.